Một số phụ huynh khi lớn lên không có nhiều kiến thức về giới tính. Họ biết về giới tính thông qua phim ảnh hoặc bạn bè và vì vậy chính họ không có được thông tin chính xác về giải phẫu người, và tình dục ở góc độ sinh học
Hoạt động giới tính là một phần trong đời sống của mỗi người, bất kể người đó đang ở độ tuổi nào.
Trẻ con từ 6-8 tuổi rất tò mò về giới tính. Các bé có thể cười khúc khích với nhau về “phần cơ thể riêng tư”, nói với nhau những lời đùa tục tĩu, và tra từ điển những từ thuộc đề tài cấm kỵ.
Thực ra, quá trình biết đến giới tính đã bắt đầu từ những năm đầu đời của trẻ, từ khi trẻ bắt đầu có khả năng quan sát, lắng nghe và cảm nhận thế giới xung quanh. Ban đầu, hầu hết trẻ biết về giới tính nhờ gia đình, nhưng giờ đây, khi trẻ bắt đầu chuyển sang giai đoạn 6-8 tuổi, trẻ sẽ nhận được nhiều thông điệp về hoạt động giới tính thông qua môi trường bên ngoài – không chỉ từ bạn bè, mà còn từ truyền thông, bao gồm phim ảnh, truyền hình, và quảng cáo.
Nói chuyện về giới tính với con
Trao đổi với con về các vấn đề hoạt động giới tính là một trong những trách nhiệm quan trọng nhất của cha mẹ. Tuy nhiên, nhiều cha mẹ cảm thấy không thoải mái về đề tài giới tính. Tình trạng sợ hãi rập khuôn khi cha mẹ bồn chồn giải thích về “con chim” và “con bướm” với con là một tình hình rất thực ở nhiều gia đình. Đối với vài phụ huynh, tránh nói về đề tài này nhìn chung dễ dàng hơn.
Nếu tình huống vừa rồi rất quen với bạn, thì bạn cần khắc phục tính ngại ngùng khi trao đổi về những vấn đề liên quan đến giới tính. Có lẽ bạn khó mà hình dung được cảnh chính đứa con của mình tò mò về giới tính, thắc mắc một cách chi tiết về giới tính, và một ngày nào đó sẽ có quan hệ thể xác. Dù những nghiên cứu cho thấy rằng 4-5 phụ huynh tin rằng họ có nghĩa vụ giảng dạy về giới tính cho con mình, có ít hơn một nửa các bà mẹ cho con gái mình biết mọi điều; việc người cha tham gia giảng dạy giới tính thậm chí còn ít hơn.
Dù nhiều hệ thống trường học cung cấp giáo dục giới tính ở trường trung học cơ sở hoặc trung học phổ thông, thì cha mẹ vẫn là môi trường tốt nhất để con cái học hỏi về hoạt động giới tính. Đây là một trong những trách nhiệm làm cha mẹ quan trọng nhất.
Nếu bạn chối bỏ vai trò này, thì con bạn vẫn sẽ tìm hiểu về giới tính, nhưng tìm hiểu từ những đứa trẻ khác, từ truyền hình, các bài hát nổi tiếng, tạp chí hay từ các nguồn khác. Hầu hết thông tin từ các nguồn này sẽ không chính xác. Cùng lúc đó, bạn sẽ đánh mất cơ hội quý giá để thảo luận với con cái về những giá trị mà bạn đã có về giới tính. Khi đối thoại, bạn có thể biến chuyện này thành chuyện riêng tư, trò chuyện với con về những lo lắng của trẻ, và đảm bảo rằng bạn đã giáo dục giới tính cho con trước khi những áp lực về các hành vi giới tính gia tăng.
Kể cả khi bạn thấy khó mà nói chuyện thẳng thắn về một số khía cạnh trong hoạt động giới tính, thì trẻ cũng có quyền tìm kiếm một quan điểm thực tế hơn so với truyền hình hoặc bạn bè. Bạn hãy cố gắng trở thành nơi đầu tiên trẻ tìm đến khi muốn biết thêm về giới tính.
Trẻ sẽ học được về hoạt động giới tính không chỉ qua lời cha mẹ nói, mà còn qua hành vi của cha mẹ. Phần lớn trẻ học được những bài học giáo dục giới tính thông qua việc quan sát hành vi và mối liên hệ giữa những người mà trẻ quý mến. Hãy nhớ rằng đối với một đứa trẻ, hứng thú tình dục không đồng nhất với hoạt động giới tính. Khi một đứa trẻ đặt câu hỏi về giới tính, không có nghĩa là trẻ muốn quan hệ tình dục, mà có thể vì trẻ thích chủ đề có vẻ tục tĩu và bí mật này. Dậy thì ở nữ bắt đầu vào khoảng 10 tuổi và dậy thì ở nam sẽ trễ hơn một chút. Những thay đổi về cơ thể mà con bạn đang trải nghiệm hoặc chứng kiến ở bạn bè sẽ làm nảy sinh rất nhiều câu hỏi. Trong khi những câu hỏi này được giải đáp đúng vấn đề, thì giáo dục giới tính nên bao gồm nhiều chủ đề như vai trò của tình dục, khuynh hướng tình dục, và xây dựng các mối quan hệ trong tương lai.
Tôi nên bắt đầu như thế nào?
Bạn nên bắt đầu quá trình giáo dục giới tính càng sớm càng tốt. Giáo dục giới tính cho trẻ không chỉ tập trung vào hành vi tình dục, mà vào một khái niệm bao quát hơn – những khía cạnh về thể chất, tinh thần và xã hội của việc trở thành một bé gái hay bé trai, đàn ông hay đàn bà trong nền văn hóa này, và vai trò và mối quan hệ góp phần vào đời sống của người nam và người nữ. Lý tưởng là bạn duy trì những buổi nói chuyện về các vấn đề giới tính với con bạn ngay từ những năm đầu đời. Nếu bạn muốn đợi đến lúc đứa trẻ bắt đầu đến tuổi dậy thì mới nói những điều quan trọng, thì cuộc trò chuyện giữa cha mẹ và con cái sẽ khó khăn hơn rất nhiều. Bạn cần cảm thấy càng thoái mái càng tốt, như vậy thì mới có thể đặt nền móng vững chắc và thiết lập được thói quen cởi mở trong giao tiếp về dậy thì.
Một vài phụ huynh lo sợ rằng họ sẽ không thể trả lời tất cả các câu hỏi của con. Nếu trường hợp này phát sinh, hãy đề nghị bạn cần tìm kiếm thêm thông tin và lần sau sẽ trả lời. Qua một thời gian, cả bạn và trẻ sẽ thoải mái hơn khi nói chuyện về các hoạt động giới tính.
Thông tin mà phụ huynh cung cấp cho con cái nên chủ yếu dựa vào những điều mà trẻ hỏi. Tuy nhiên, một số trẻ sẽ không hỏi thẳng, đặc biệt là khi trẻ tin là cha mẹ không thích chủ đề này. Những đứa trẻ khác có thể thử cha mẹ bằng cách hỏi những câu hỏi rất tế nhị.
Quy tắc chung là, khi con đặt câu hỏi, bạn hãy trả lời rõ ràng, ngắn gọn và đi thẳng vào vấn đề. Đừng trả lời dồn dập, thay vào đó, hỏi xem con bạn có hài lòng với lời giải thích như vậy chưa. Vài ngày sau, bạn có thể hỏi “Con còn điều gì thắc mắc về chuyện hôm trước mình nói với nhau không?”.
Kể cả khi trẻ không đặt câu hỏi, hãy chủ động và tận dụng từng cơ hội – hay những khoảnh khắc có thể tận dụng được – để trao đổi về chủ đề thích hợp liên quan đến tình dục, giới tính. Ví dụ, bạn có thể gợi về vấn đề giới tính khi
- Trong gia đình có người mang thai hoặc sinh nở
- Xem truyền hình, có những câu chuyện về AIDS, cưỡng hiếp, quấy rối tình dục, hoặc đồng tính
- Trẻ cao giọng khi nhắc đến từ ngữ nào đó liên quan đến giới tính mà trẻ đã nghe ở trường học hoặc sân chơi
- Trẻ giúp thay tã cho em và thấy em cương dương. (Hãy miêu tả quá trình hiển nhiên này là một phần của cuộc sống.)
- Bạn và con cùng nhìn thấy hành vi tình dục của thú cưng hoặc động vật ở sở thú, hoặc trang trại, cho phép bạn trao đổi với con về giao phối và sinh sản.
Để cải thiện sự tự tin, đầu tiên bạn nên thử nói chuyện này với một người lớn khác – có thể là vợ/chồng bạn, hoặc bạn bè. Việc này sẽ giúp bạn có dịp để nghĩ về những câu hỏi có thể phát sinh và làm sáng tỏ câu trả lời của mình. Hơn nữa, hãy tìm hiểu xem trên trường con bạn học gì về giới tính để bạn có thể xây dựng kiến thức của mình dựa trên cơ sở đó.
Nếu bạn cảm thấy khó mà nói chuyện với con về giới tính, tình dục, có lẽ do sự bất an và ức chế của chính bạn, hãy nhờ ai đó giúp bạn. Có thể họ hàng hoặc một người bạn thân của gia đình hoặc bác sĩ nhi có thể cho con bạn những thông tin hữu ích trong những giai đoạn quan trọng trong cuộc đời trẻ. Mục sư cũng có thể giúp. Tuy nhiên, trong trường hợp này, bạn nên đặc biệt cố gắng trao cho con mình những giá trị của bạn; không ai có thể làm việc này tốt hơn bạn.
Có vài quyển sách dành cho thanh niên mà bạn có thể đọc trước khi tặng cho con. Nếu trong sách có những điều mà bạn không tán thành, hãy trao đổi với con.
Bản dịch từ
editor-in-chief, Edward L.Schor. (2004). Caring for your school-age child: Age 5-12. The American Academy of Pediatrics.